In juni 2011 vlieg ik vanuit Amsterdam met Corendon naar Ohrid voor een eerste bezoekje aan Macedonië. Als uitgangspunt van een reis rond en over het meer van Ohrid en een citytripje naar Skopje verblijf ik een week in een klein hotelletje in het gelijknamige stadje aan het meer.

In 2017 ga ik nog eens terug naar de hoofdstad, inmiddels vliegt Wizzair vanuit Eindhoven naar Skopje, wat wel zo makkelijk en voordelig is. Ditmaal beperk ik me tot een kort verblijf in dit land en trekken we de grens over, maar niet zonder nog eens een blik te werpen op het historische centrum van Skopje.

Ohrid

Dit is een plaats waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. Het middeleeuwse Ohrid kent toerisme vanaf de zeventiger jaren en dat is altijd op kleine schaal gebleven, maar ooit floreerde het toerisme hier dusdanig dat Ohrid het amper aankon. In het na-Joegoslavische tijdperk lieten de toeristen het afweten, ondanks de veilige situatie, en had de plaats moeite weer onder de aandacht te komen. Ohrid is een prachtig gelegen stadje steil tegen een heuvel opgebouwd. De smalle klinkerstraatjes kronkelen omhoog langs oude orthodoxe kerkjes, een amfitheater, overhangende etages en rode daken naar het fort en de historische stadspoort. Vanaf de top heb je een prachtig uitzicht over het meer en de omringende bergen, waarvan de hoogste (Galicica) een goede 2.200 meter boven zeeniveau uitrijst.
Er is een centraal plein vol terrassen en een flaneerboulevard.
Ohrid valt vanwege haar culturele erfgoederen onder bescherming van UNESCO. De plaats was hoofdstad van Macedonie tot 1018. Dit was de tijd dat Tsaar Samuil een fort bouwde dat de stad domineerde en waarvan de resten nog zichtbaar zijn. Ohrid beschikt over een rijke, turbulente geschiedenis en cultuur, terug te vinden in eeuwenoude orthodoxe kerkjes met bijzondere fresco's en iconen. Voor elke dag van het jaar is er een kerk, er zijn er maar liefst 365! De plaats heeft voorts een markt waar Macedoniers hun koopwaren aanbieden, zoals honing, fruit en groenten. In de zomer vinden er diverse festivals plaats zoals het Balkan folklorefestival.
Genesteld tussen de hoge bergen en het Ohrid meer is het niet enkel een historische plaats maar ook van een uitgenomen natuurlijke schoonheid. Het stadje staat plaatselijk bekend als het juweel van de Macedonische kroon.

Op 29 mei 2006 werd in Ohrid een monument ter ere van A. den Doolaard onthuld en een plein naar hem vernoemd. Het monument is ontworpen door de bekende Macedonische architect Vladimir Toić, naar een idee van het hoofd van de Nederlandse Kamer van Koophandel in Macedonië, Peter Bosse. Het staat voor Hotel Millennium en Hotel Lebed. Met de publicatie van zijn roman De bruiloft der zeven zigeuners in 1939 ontstond in Nederland een buitengewone belangstelling voor Ohrid, wat op het hoogtepunt resulteerde in zo'n 50.000 Nederlandse bezoekers per jaar. Het monument maakt deel uit van een reeks Nederlandse initiatieven om het toerisme naar Macedonië te bevorderen. De officiële gelegenheden in Ohrid zijn bijgewoond door de dochters, klein- en achterkleinkinderen van A. Den Doolaard.

KURATICA

Om de dorpsbewoners ook een graantje te laten meepikken van het toerisme in Ohrid, worden er excursies georganiseerd naar het platteland en het plaatsje Kuratica.

De locals staan klaar met hun ezels om de toeristen het oude, landelijke Macedonië gevoel mee te geven. En dat lukt nog aardig, alhoewel er steeds meer airbnb's verrijzen en andere toeristische aktiviteiten is het dorp nog behoorlijk authentiek. Hoe lang dit nog zal duren is de vraag.

Struga

Struga is een van de belangrijkste toeristische bestemmingen van Macedonië. De kleine stad, gelegen aan de noordkant van het meer van Ohrid, heeft nationale bekendheid als de stad van de poëzie. Ter herdenking van de in Struga geboren gebroeders Konstantin en Dimitar Miladinov, beroemde Macedonische dichters en hervormers uit de 19e eeuw, wordt hier elk jaar in augustus een poëziefestival gehouden met deelnemers van in en buiten de Balkan.
De stad ligt aan de rivier Crni Drim, die hier het meer van Ohrid verlaat.

Meer van Ohrid

Het verstilde meer van Ohrid dat ruim tachtig kilometer in omtrek meet en op een kleine zevenhonderd meter boven zeeniveau ligt, kan beschouwd worden als een groot biologisch reservaat. Het ligt in het zuidwesten van Macedonie en bevindt zich op de grens met Albanie. Het behoort tot de diepste en oudste meren van Europa en heeft een oppervlakte van 350 km² en een diepte van 290 meter. Het kristalheldere zoetwatermeer wordt onder andere gevoed door onderaardse bronnen en door een ondergrondse verbinding vanuit het hoger gelegen Prespameer. De afwatering van het Meer van Ohrid loopt naar de Adriatische Zee en gebeurt door de Zwarte Drin rivier.
Het zuivere water wordt mede veroorzaakt doordat het Macedonische deel van het meer UNESCO-erfgoed is. In het meer bevinden zich zeldzame vissen zoals de 'Ohrid zalmforel'. Saillant - en frustrerend voor de Macedoniërs - is dat het Albanese deel niet beschermd is. Zo kan het gebeuren dat je in Albanië kunt genieten van overheerlijk forel uit het meer, terwijl aan Macedonische zijde een visverbod van kracht is.
Er loopt een pad hoog boven het meer waarvandaan je prachtige uitzichten op het meer hebt. De stad Ohrid was ooit een belangrijke bron voor toerisme en wordt nu de rust is wedergekeerd weer herontdekt. De stranden langs het meer van Ohrid zijn van kiezels en keien en soms ook gras en riet. Wat het goedmaakt is het formidabele uitzicht op de woeste bergen van Albanie.

In de Bay of Bones, een baai waar overblijfselen van een prehistorisch paaldorp zijn gevonden inclusief menselijke beenderen. Het museum op het meer laat een reconstructie zien van de paalwoningen uit de 12e tot 7e eeuw voor Chr. Het complex herinnert ook aan een romeins militair checkpoint uit de 2e eeuw voor Chr.
President Tito (Josip Broz Tito 1892-1980) had hier niet ver vandaan aan de Riviera op de oevers van het meer zijn zomerhuis.

Klooster van St Naum

In de 9e eeuw koos Sint Naum deze schitterende plek gelegen aan de bronnen van de rivier Crni Drim voor zijn onderkomen op een rotsachtige heuvel pal boven het meer.
Vandaag de dag ligt het klooster nog steeds op deze schilderachtige plek in het beschermde gebied van Nationaal Park Galicia aan de grens met Albanië.
Mijn wandeling leidt langs het houten beeld van St Naum tussen kleurrijke pauwen naar de hoofdpoort van het klooster met de prachtige kerk die gewijd is aan de aartsengelen Michael en Gabriel.
In de kerk bevinden zich iconen en fresco's met geschilderde klederdrachten uit het einde van de 18e eeuw.
Ware gelovigen horen bij het graf van Sint Naum in de grafkerk nog steeds zijn hartslag.
De heilige werd beschouwd als genezer en weldoener wat op de verschillende fresco's in de grafkapel wordt uitgebeeld, net als de verrichtte wonderen die hij op zijn naam heeft staan.

Skopje

De hoofdstad Skopje en grootste stad in de Republiek Macedonië met zijn 800.000 inwoners in het hele stedelijke gebied, is gelegen in het noorden van het land aan de Vardar rivier.
Het is tevens het belangrijkste politieke, culturele, economische en academisch centrum van Macedonië.
Het is een stad met een rijke en bewogen geschiedenis die er in is geslaagd tweemaal uit zijn as te herrijzen na verwoestende aardbevingen in de jaren 518 en 1963.
Na een moeizame start groeide Skopje zeer snel tijdens het begin van de Joegoslavische periode en heeft zich in de afgelopen 50 jaar ontwikkeld in de metaal-, chemische-, textiel-, leer- en grafische industrie. Naast deze industrialisatie heeft de ontwikkeling van handel, verkeer, bankwezen en cultuur voor een extra dimensie gezorgd.
Mijn verwachtingen van Skopje als grote industriestad waren niet hooggespannen. Na een kort bezoekje bleek dit niet helemaal terecht; de kleine oude binnenstad met de Turkse bazaar is gezellig en herbergt een aantal aardige bezienswaardigheden: het oude station, het archeologisch museum, het huis ter herinnering aan Moeder Theresa en andere monumenten als de oude stenen brug, de oude bazaar, de kerk St Spas en het Millennium Kruis op de berg Vodno boven de stad.
Samen met het kruis in San Lorenzo in Centraal Spanje wordt dit als het grootste kruis ter wereld beschouwd.

Op 26 juli 1963 werd Skopje vroeg in de morgen getroffen door een zware aardbeving van 6,1 op de schaal van Richter. Hierbij kwamen 1.000 mensen om het leven en raakten nog eens 120.000 mensen dakloos. 80% van de stad werd verwoest door de beving en talrijke monumenten werden zwaar beschadigd. Hierdoor is de Ottomaanse invloed op de stad nu een stuk minder zichtbaar. De schade was groot, en de gevolgen zo verschrikkelijk dat er stemmen opgingen om de stad in zijn geheel te verplaatsen naar een andere lokatie. Dankzij internationale hulp werd de stad snel weer herbouwd.
Ook het oude treinstation in Skopje werd verwoest bij de aardbeving. De klok op het oude station is door de aardbeving stil komen staan en wijst nog steeds 5.17 uur aan, het tijdstip van de beving. De overblijfselen van het gebouw zijn nu een herdenkingsplek voor de slachtoffers en een museum.

De rooms katholieke non Agnes Gonxha Bojaxhiu, , later bekend als Moeder Theresa en winnares van de Nobelprijs voor de vrede in 1979, werd in 1910 geboren in Skopje.
Ze groeide op in een prominent Albanees-katholiek gezin. In 1928 ging ze werken voor de Orde van de zusters van Loreto in Letnice. Door de orde werd ze naar Calcutta in India gezonden om lerares te worden. Zij koos daar de naam Moeder Teresa in verwijzing naar Teresia van Lisieux.
In Calcutta zette zij een wereldwijd bekend werk onder armen op, dat zij tot kort voor haar dood leidde. Ze stichtte de orde van de Missionarissen van Naastenliefde, een religieuze orde voor zusters in Calcutta. In 2003 werd ze zalig verklaard door Paus Johannes Paulus II.
Ze is populair onder de Albanese bevolking omdat ze dezelfde nationaliteit deelt.

In Zowel moeder Teresa als haar orde, de zusters van Naastenliefde, zijn internationaal geregeld bekritiseerd wegens een eigengereide en agressieve vorm van liefdadigheid. Punten van kritiek zijn onder meer het niet afstaan van vondelingen aan pleeggezinnen, en de achterhaalde standaarden van medische zorg op vlak van medicatie en opleiding. Ook het volgen van het pauselijk standpunt in verband met geboortebeperking en abortus is op kritiek onthaald.