LVIV

Voor een eerste bezoekje aan Oekraine steken we in het voorjaar van 2016 met de bus de Poolse grens over richting Lviv voor een kort citytripje.

Voor Nederlanders meestal een minder bekende bestemming, voor ons misschien mede daarom wel een interessante stad om te gaan ontdekken.

Het op 80km van de Poolse grens gelegen Lviv heeft een rijke historie, die ondanks alle overheersingen prachtig bewaard is gebleven. Het stadsbeeld kent daardoor zowel Oekraïense als Russische, Poolse en Oostenrijkse gebouwen uit de verschillende perioden. Dankzij deze prachtig bewaard gebleven elementen staat het centrum van Lviv op de wereld erfgoedlijst van Unesco.

Door kenners wordt Lviv wel de meest charmante en sfeervolle stad van het land genoemd, goede reden om hier een kennismaking met Oekraïne te beginnen.   

 

Aangekomen bij de Pools- Oekraïense grens begint het lange wachten. Er staat een flinke rij met personenauto's en vrachtwagens. Het ziet er even uit dat we geluk hebben, de bus mag over de busbaan de file voorbij rijden. Maar veel schiet dat niet op, de Poolse douane doet er zijn tijd over. Na goed anderhalf uur wachten komt een douanebeambte de bus in om de paspoorten te verzamelen.
Als we die weer netjes terug hebben gekregen begint enkele honderden meters verderop aan de Oekraïense grens hetzelfde verhaal opnieuw, nog een keer een dikke anderhalf uur wachten en daarna kunnen we met een stempel van Oekraine in het paspoort het land in rijden.

Door dit oponthoud bereiken we Lviv een kleine 6 uur na vertrek uit Zamosc en missen we nog een uur extra door het tijdverschil in Oekraine, waar het één uur later is dan in Polen (en Nederland).

 

 

Door het park lopen we het oude centrum van Lviv binnen, Plosja Rynok vormt het middelpunt. Aan dit Midden-Europees aandoende marktplein liggen een kleine 50 stijlvolle koopmanshuizen. Deze beschikken vaak over slechts 3 vensters per verdieping omdat men volgens de vroeger geldende regels voor meer ramen extra belasting moest betalen.

Het is hier een drukte van belang op en rond het plein, de vele terrassen doen goede zaken. Lviv mag bij ons dan niet bekend zijn voor een citytrip, het is wel degelijk een toeristische trekpleister.

Het marktplein zelf bestaat uit kinderkopjes en op alle hoeken vind je in detail uitgewerkte witte fonteinen die Griekse goden uitbeelden. Het plein is autovrij en er zijn overal terrasjes en de nodige koffiehuizen. Ook de meeste zijstraten van Plosja Rynok zijn autovrij en in de buurten rondom het plein kom je overal leuke kleine winkeltjes, eethuisjes en souverniershops tegen.

Na een korte wandeling door het historische centrum en een hapje en drankje op de Plosja Rynok gaan we eerst richting de burchtheuvel die hier een korte wandeling vandaan ligt. Hier bij het High Castle, Visoki Zamork, ligt de oorsprong van de stad, waar in het jaar 1256 een Galicische vorst op deze plek voor zijn zoon Lev een burcht bouwt waarvan nu nog enkele fundamenten te zien zijn. Hij vernoemt de plaats naar zijn zoon; de vele namen die de stad in de loop der jaren kreeg: Leopolis, Lviv, Lwow, Lvov, zijn feitelijk allemaal varianten op die naam die leeuw betekent. Het dier is nog altijd terug te vinden in het stadswapen.

Vandaag de dag is er niet veel meer terug te vinden van het kasteel, maar de burchtheuvel is een prachtig schaduwrijk park waar het heerlijk vertoeven is op deze zonnige dag om even aan de warmte en hectiek van de drukke stad te ontkomen. De klim naar boven wordt beloond met een mooie zonsondergang en uitzicht op het historische centrum. Pas dan ontdek je hoeveel kathedralen en kerken de stad heeft.

 

Lviv is de meest Oekraïense stad van het land. In geen enkele andere grote stad in Oekraïne is het percentage etnische Oekraïners zo hoog als hier. Tegelijkertijd voelt Lviv ook als de meest midden Europese stad van het land. Dit is het resultaat van een bewogen geschiedenis.

In 1772 gaat Lviv over in Habsburgse handen en wordt het Lemberg genoemd, waarna het in de 19e eeuw uitgroeide tot de grootste stad van het Oostenrijkse-Hongaarse rijk na Wenen en Praag. Het in Weense stijl gebouwde Lviv Opera- en Ballettheater zag in deze periode het licht.
Na de val van het Oostenrijkse-Hongaarse rijk wordt Lemberg als gauw door de herrezen Poolse republiek geannexeerd en weer Lwow genoemd.

In 1941 vallen de nazi's de stad binnen en worden vooral Joden massaal het slachtoffer van systematische uitroeiing.
De Sovjets heroveren de stad op de nazi's en beginnen vervolgens aan de deportatie van vrijwel de gehele Poolse bevolking naar Pools grondgebied.

 

 

De geschiedenis van Lviv is lang en roerig. De veranderingen in de naam van de stad wijzen hier al op.  Lange tijd maakte Lviv deel uit van Polen. Poolse adel vormde ook in later eeuwen de elite van de stad.

Tijdens de tweede wereldoorlog werd de stad bezet door de Duitsers, waarna Galicië in 1945 werd geannexeerd door de Sovjet-Unie en werd de regio onderdeel van de Sovjetstaat Oekraïne. Tijdens deze tijd krijgt de stad de Russische naam Lvov. Het mooie oude centrum raakt langzaam maar zeker in verval en de traditionele levendigheid verdwijnt.
Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie ligt de stad en zijn omgeving in de republiek Oekraïne.

Lviv heeft relatief weinig te lijden gehad van de vernielzucht van de nazi's en sovjets. Zo is er in de omgeving van het stadscentrum nauwelijks Sovjethoogbouw te vinden.

West Oekraïne wijkt zowel uiterlijk als qua mentaliteit af van de rest van het land vanwege de afwijkende geschiedenis en de kortere aanwezigheid van de Russen. Meer dan elders in het land stuit je hier op Oekraïense volkskunstuitingen en de voertaal op straat is hier vrijwel uitsluitend Oekraïens. De bevolking stelt het zelfs niet op prijs wanneer er Russisch wordt gesproken en men preekt hier eerder wat Engels of Duits.

 

 

 

In de jaren dertig, toen Lviv nog bij Polen hoorde, was 60% procent van de bevolking Pools en 30% Joods. De Joden werden uitgeroeid door de Duitsers en de Polen vertrokken (al dan niet gedwongen) nadat Lviv bij de Sovjet-Unie werd getrokken. Hun plaatsen werden ingenomen door Oekraïners. En nu is Lviv enerzijds de meest Oekraïense stad van het land – Oekraïners vormen immers de grootste meerderheid – en anderzijds, door de geschiedenis, een van de minst Oekraïense steden.

Na de herovering van de regio door de Sovjets, worden de woningen van de vermoorde en verdreven Joden en Polen ingenomen door Oekraïense en Russische immigranten uit andere delen van het land. Sindsdien wordt Lviv wel de stad zonder geheugen genoemd, aangezien het grootste deel van de bevolking zich er pas sinds 1945 heeft gevestigd. Het zijn met name de begraafplaatsen, zoals de Lychakivbegraafplaats, die nog kunnen getuigen van het vroegere Multi-etnische karkakter van de stad. Met een bus vol Poolse medereizigers gaan we dan ook een bezoekje brengen aan deze begraafplaats.

 

 

Lychakiv Cemetery ligt net buiten het stadscentrum, op het eerste gezicht lijkt het vooral een mooi schaduwrijk en heuvelachtig park met veel hoge oude bomen. Maar al snel ontdek je overal prachtige en soms bijzonder artistieke grafstenen, afgewisseld met pompeuze graftombes en grootse beelden. De inscripties op de graven zijn in uiteenlopende talen en geven daarmee het multiculturele karkater weer van het Lviv van voor de Tweede Wereldoorlog. Behalve Oekraïners vind je hier graven van onder meer Polen, Joden, Russen en Oostenrijkers. Er is ook een graf van een Nederlandse Knil militair, die in 1944 in Russische gevangenschap is overleden.