Napels zien…
'Eerst Napels zien en dan sterven' is de bekende uitdrukking.

In januari 2010 wil ik zelf eens gaan bekijken en beoordelen of we deze stad echt niet mogen missen. Napels is de op twee na grootste stad van het land en de hoofdstad van de regio Campanië.
De stad heeft met zijn voorsteden officieel bijna een miljoen inwoners.
In zijn uniek historisch hart met de vele kunstschatten laat het centrum duidelijk de sporen zien van de Europese geschiedenis.
Maar boven alles staat het sinds honderden jaren vastgeroeste verkeerde imago van de stad; Napels is zo'n beetje het 'enfant terrible van Italië. Alleen Palermo heeft een slechtere naam bij toeristen. Een vieze, criminele en chaotische stad zou het zijn.
De meeste toeristen zien de stad nog steeds veelal met oogkleppen op, de veiligste weg door het centrum wordt genomen en men beperkt zich tot bezoekjes aan de musea, hotels en toeristenrestaurants.
Maar Napels heeft méér. In Napels wordt geleefd.

Napels 'shopping mall', gebouwd in 1890 onder een imponerend stalen en glazen dak.

Het grote classicistische Piazza del Plebiscito waar in de 19e eeuw werd gemarcheerd en gefeest en tegenwoordig wordt geflaneerd, gedemonstreerd en gespeeld, met de kerk San Francesco di Paola.
Hier tegenover het koningspaleis, Palazzo Reale, de piazzo wordt omsloten door goed uitgebalanceerde architectuur. Aan de zijkanten staan ook gebouwen die macht uitstralen. Kerk, monarchie, leger en overheid kijken gezamenlijk op het plein uit.
Tot halverwege de jaren negentig werd dit voorname plein tegen wil en dank als parcheggio, als parkeerplaats gebruikt. De toenmalige nieuwe burgemeester liet het plein met hulp van het openbaar ministerie opruimen. Sindsdien zien velen de Piaza Plebiscito als symbool van Napels nieuwe begin.

Eén opvallend kenmerk voor Napels, zoals de Scheve Toren in Pisa of de Eiffeltoren in Parijs, is hier niet te echt te vinden. Op die functie mag hoogstens de fraaie ligging in de baai van Napels én de Vesuvius aanspraak doen. Helaas ligt de top vandaag de hele dag in de wolken. 

Quartieri Spagnoli is een wijk met een geheimzinnige reputatie. Het heeft een slechte naam, maar ook, of misschien wel dankzij die reputatie, een zekere charme.
Vanaf vroeg in de ochtend vertoont de volksbuurt een ongelofelijke levendigheid. Hier hangt eeuwig het wasgoed aan de balkonnetjes.
Chaos en armoede vormen hier een onderdeel van de aantrekkingskracht van Napels en heeft ook zijn positieve kant, vriendelijkheid en goedlachsheid, intieme pleintjes en authenticiteit.
Een beetje spannend is het wel; heb ik straks tas en camera's nog? Waakzaamheid is hier geboden, maar dat weet ook de politie, die hier vaak bij de bezienswaardigheden patrouilleerd.
Ik heb me dan ook niet echt onveilig gevoeld en ben mét tas en camera weer een ervaring rijker na een mooie wandeling in deze boeiende wijk.

Op bijna elke straathoek en in ieder steegje vallen de muurkapelletjes op. Een Mariabeeldje achter tralies of glas, een heilige verlicht door een lamp en versierd met papieren of bloemen. Hoe armoediger het steegje, des te liefdevoller verzorgd lijken deze muuraltaren, die met hun feestelijke verlichting vaak in schril contrast staan met de afgebladderde, door smog vervuilde huizen.
In Napels alleen al, worden 52 verschillende heiligen vereerd.

Eerst Napels zien en dan sterven. De gevleugelde uitdrukking om aan te duiden dat de stad het mooiste is dat je kan zien.
Dat is althans de populaire versie.
Volgens de Napolitanen ligt het heel anders: wie Napels heeft gezien moet zeker doorreizen naar een ander stadje waarvan de naam – vrij vertaald – "sterven" betekent.
Helaas heb ik tot op heden nog niet ontdekt waar dat andere stadje, dat we in deze theorie dus ook niet mogen missen, te vinden is. Maar Napels was zeker de moeite waard.    

ERCOLANO

Vanaf het Piazza Garibaldi neem ik de Circumvesuviana trein, die verschillende dorpen van de Vesuvius en het schiereiland Sorrento met Napels verbindt.
De meeste toeristen gaan naar Pompeji. Ik stap eerder uit, in Ercolano Scavi dat zo'n 10 km van Napels ligt. Alhoewel het antieke Herculaneum minder bekend en toeristisch is, is het beter bewaard gebleven dan Pompeji.
Het is er erg rustig, er is maar een handjevol toeristen te vinden. Dat komt me bijzonder goed uit.

De uitbarsting van de Vesuvius begon op 24 augustus van het jaar 79 na C.
Na een eeuwenlange rust brak de top van de berg open in een gigantische explosie en heftige aardschokken. Reusachtige donkere rookwolken daalden neer en in snel op elkaar volgende uitbarstingen sloegen gloeiend hete as, brokken steen en stromen lava neer op de vlakbij de berg gelegen stad Herculaneum.
Gelukkig bewoog de lavastroom zich relatief langzaam, zodat een groot deel van de bewoners kon ontsnappen.
Twee dagen lang heerste er een totale duisternis, totdat op de derde dag zich een vaal licht een weg bande door de aswolken en de lucht weer opklaarde.
Toen bleek dat Herculaneum lag begraven onder een laag modder en lava van 20m dikte en ook Pompeji was verdwenen omder 7m as en puimsteen. Het dodental is lastig te bepalen, volgens schattingen was het ongeveer 2000.

Na lange tijd in de vergetelheid te zijn geraakt, werd Herculaneum, net als Pompeji, pas 1700 jaar later weer ontdekt tijdens de bouw van het zomerpaleis voor de Koning van Napels, Karel van Bourbon. Men is met opgravingen begonnen midden in het nieuwe Herculanuem en door een dikke laag van 20 meter gestolde lavamodder is een stadje tevoorschijngekomen, bijna compleet en intact, het oude Herculaneum. Deze stad was ten tijde van de uitbarsting niet zozeer, zoals Pompeji, een handelscentrum met villa's en welgestelde Romeinen. Het was meer een woongebied voor de gemiddelde burgen, dat in die tijd nog direkte aan zee lag.
Pompeii werd langzaam bedolven door giftige gassen en vulkaanas, maar Herculaneum werd bedekt door een stroom gloeiend lava. Dit ging veel langzamer en de meeste inwoners konden over zee wegkomen. Bij de boothuizen zijn de resten van ongeveer 300 mensen gevonden die te laat waren. De stad werd bedekt door een 20 meter dikke laag lava en de kust kwam een stuk verder te liggen.
De 20m dikke laag lavamodder, die elke huismuur en iedere spleet bedekte, versteende en begroef de stad. Daarom is Herculaneum, beter nog dan Pompeji, zo goed bewaard is gebleven. Hier hebben zelfs de inrichting van veel huizen zoals meubels, houten vakwerk en zelfs gereedschap en papyrus de tand des tijds doorstaan. Hier kun je dus een goede indruk krijgen van het dagelijkse leven van de inwoners van een Romeinse stad.
Nu vormt dat echter tegelijkertijd een groot probleem, het naar boven gehaalde materiaal wordt weer blootgesteld en zuurstof en weer en wind. Na de opgravingen werd ook het verval van de schitterend bewaard gebleven antieke ruïne, fresco's en mozaiëken in gang gezet. Een deel van het oude Herculaneum (zeker tweederde) ligt vandaag de dag nog steeds onder de grond, de opgravingen gaan door. Het is bijzonder om het nieuwe Ercolano Scavi zo boven te resten van de antieke stad te zien liggen.

Het huidige Ercolano, met de Vesuvius op de achtergrond. Vandaag helaas met de top in de wolken.
De opgravingen zijn vanuit Napels makkelijk met het openbaar vervoer te bereiken. De lokale spoorlijn Circumvesuviana

.......................................................................................................