Na aankomst met Ryanair op de luchthaven Modlin staat de bus al klaar om ons naar hartje centrum te brengen. Meteen voelen we ons opgelicht als we 33 zloty moeten betalen voor de afstand van een kleine 40km, de duurste bus in heel Polen. Omgerekend is het zo'n 7,50 euro, voor onze Nederlandse begrippen echter dus een heel betaalbaar ritje. Daarvoor worden we afgezet voor het cultuurpaleis, waar ons  gereserveerde appartementje op een korte loopafstand ligt.
De eerste indruk van Warschau is een eindeloze zee van betonblokken, een conceptieloos centrum en een oude stad waarin helemaal niks oud is. Op de brede wegen in het centrum is het verkeer minder chaoatisch en druk dan je in een Europese hoofdstad zou verwachten.
De mensen die dit allegaartje bevolken hebben in heel Polen de naam onvriendelijk en hooghartig te zijn, de taxichauffeurs staan er om bekend bezoekers af te zetten en in de oude stad betaal je voor een kopje koffie bijna net zoveel als in Scheveningen.

Maar toch laten we de eerste indruk niet te zwaar wegen en al gauw ontdekken we een stad met hoekjes, pleinen en parken waar we ons best op ons gemak voelen.

Warschau is een stad die 60 jaar geleden niet bestond, noch de bewoners noch de bebouwing.
Vergeleken met de puinwoestenij waar in 1945 nog maar een paar honderd mensen in verborgenheid woonden, vormen de huidige oude en nieuwe stad de grootste, in originele staat herbouwde historische stadskern ter wereld.
Deze enorme prestatie werd gewaardeerd door de Unesco die de nauwkeurig gereconstrueerde oude stad tot cultureel werelderfgoed verklaarde.

Het 'oude' in de jaren vijftig herbouwde Warschau begint op het Slotplein, Plac Zamkwy, dat met de Sigismundzuil uit 1633 is verfraaid. Hoog in de wind staat met zwaard en kruis de koning die Warschau als residentie verkoos boven Krakow.
De oostkant van het plein wordt beheerst door het Koningsslot, Zamek Krolewski, dat in de herfst van 1944 door de Duitsers werd opgeblazen en pas vanaf 1970 in zijn oorspronkelijke, 17de eeuwse staat werd herbouwd. Omdat tijdens de bombardementen al veel van het interieur in veiligheid was gebracht (onder meer 300 schilderijen, 70 beeldhouwwerken, en duizenden bouwfragmenten) is het van binnen grotendeels origineel ingericht.

Het centrum van de oude stad wordt gevormd door de oude stadsmarkt, Rynek Starego Miasta, waar fraaie herenhuizen staan.  

Volgens de legende zou de liefde tussen Wars en Sawa, een arm visserpaar, aan de wieg liggen van het ontstaan van de stad Warschau door de eerste nederzetting die zij aan de Wisla hebben gesticht.

In de 10de eeuw werd er aan de Weichsel een fort gesticht, Stare Brodno. Hieruit kwam Oud Warschau voort.
In de eeuwen daarna heeft de stad diverse keren onder vuur gelegen en heeft meerdere machthebbers gehad. De stad kende grote periodes van bloei, maar ook van plunderingen en veldslagen.

In 1939 bezetten de Duitse troepen de stad. Meer dan 300.000 doden vonden onder de Duitse bezetting de dood. In 1943 ontstond er een massale opstand in het getto van Warschau, die na veel moeite onderdrukt werd. In 1944 volgde de Opstand van Warschau, een gewapende opstand van het Poolse verzetsleger Armia Krajowa. De Polen hielden 63 dagen stand, maar er vielen duizenden gewonden. Tijdens de opstand werd 85% van de stad in opdracht van Hitler verwoest. Na de oorlog werd de stad identiek heropgebouwd door de Russen. In 1980 kreeg Stare Miasto, de oude stad, een plaats op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Het cultuurpaleis (Palac Kultury i Nauki) dat het stadscentrum markeert, werd tussen 1952 en 1955 gebouwd als geschenk van de Sovjet unie, een massief cadeau dat veel Warschauers liever hadden willen teruggeven.

In het 274m hoge gebouw bevinden zich 4 toneelzalen, 3 bioscopen, restaurants, musea, een zwembad en een congreszaal.

De Russische architect bouwde dit paleis in de socialistische stijl, de suikertaartstijl die veel in de voormalige Sovjet republieken voorkomt.
Voor de bezoeker is het een belangrijk oriënteringspunt omdat het vanaf bijna elke plaats in de stad zichtbaar is.
De vlakte voor het paleis wordt beheerst door kantoorgebouwen, flats, een winkelcentrum en een metrostation, maar er ontbreekt een logisch bouwconcept. In deze buurt staan ook het Mariott hotel en het centraal station waar we morgen de trein naar Lublin pakken.

LUBLIN

Met de trein van Warszawa centralna in het hart van de hoofdstad duurt het een goede 2:30 uur voordat we aankomen in Lublin. Hier ligt het station zo'n 2km van het historische centrum waar we een appartementje hebben geboekt. Om deze afstand te beperken staat de stadsbus klaar, die rijdt naar het busstation tegenover het kasteel dat op een heuvel aan de rand van het historische centrum ligt. Het busritje van een kwartiertje bespaart een kleine kilometer lopen, maar nu is het wel een aardige wandeling langs de terrasjes en over de pleintjes van de Stare Miasto.

Lublin is een levendige stad met een van fraaiste historische centra (Stare Miasto) van het land. Dit oude centrum is relatief onaangetast gebleven tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar raakte gedurende het communistische bestuur in verval. Recente renovaties hebben het hart van de stad zijn oude glorie teruggegeven. De Oude Stad met oorspronkelijk middeleeuws urbanistisch systeem, talrijke kerken, herenhuizen en poorten.

De prachtige gevels rondom de Rynek getuigen van de vroegere betekenis van Lublin als handelsstad.

Maar het is niet alles goud wat er blinkt. Na de verwoestingen door de oorlog stelden de communistische machthebbers voor de wederopbouw een termijn van tien jaar. Door deze haast leed natuurlijk de kwaliteit van de restauraties. Met een positieve draai hieraan wordt door de slordige restauratie de indruk gewekt dat de oude stad werkelijk oeroud is.

Nadat Polen in 1945 naar het westen was opgeschoven en Lwow, nu het Oekraïense Lviv, en Wilna, nu het Litouwse Vilnius, verloren waren gegaan, is Lublin tegenwoordig de grootste stad van Oost Polen.

Aan de oeroude handelsweg tussen Warschau en Lviv gelegen, is het nog altijd een overslagaats, wat te zien is aan de rondtrekkende handelaren uit de Oost Europese buurlanden.

KAZIMIERZ DOLNY

Vanuit heb busstation van Lublin vertrekken er regelmatig minibusjes naar Kazimierz Dolny. Een uurtje later arriveren we op het busstationnetje van het historische plaatsje dat op de rechteroever van de  rivier  de Wisla ligt. Een paar minuten daarna staan we op de kleine, maar mooie Rynek, vol met terrassen en souvenierswinkels. In het midden van het pleintje wordt een tent en podium opgebouwd om de toeristen die de komende vakantiemaanden verwacht worden te vermaken. Jammer van het aanzien van het dorpje. Eigenlijk een stadje, dat bestaat uit enkele straten, het marktplein en een paar heuvels.

Het geheel, dat tegen de oever van de machtige rivier aangekleefd lijkt te liggen, straalt rust uit op deze warme zomerdag. De Wisla, die hier niet gereguleerd is, stroomt door een uitgestrekt rivierenlandschap met dichtbeboste oevers, zandbanken en zijriviertjes.

Geen wonder, dat veel kunstenaars in dit wilde landschap inspiratie vinden. Samen met vele andere toeristen slenteren we wat door de stad, genieten we op een terrasje van een koud drankje en van de rijkversierde façades van de huizen aan de Rynek. Ook de schilderachtige omgeving van het Wisladal met zijn diep in het leem ingesleten kloven is van een bijzondere charme.
Het charmanst aan Kazimierz is de provinciale manier waarop de huizen zijn gebouwd. Tijdens de economische bloeiperiode zwom men hier in het geld, maar had men weinig gevoel voor echte kunst en een gepolijste archtectuur, wat een bijzondere sfeer aan het dorpsplein geeft.

ZAMOSC

Vanuit Lublin vertrekken de minibusjes regelmatig naar het 90km ten zuid-oosten gelegen Zamosc. Omringd door een stervormig bastion heeft het oude Zamosc de vorm van een menselijk lichaam. Hart van dit lichaam is het monumentale stadhuis op het vierkante marktplein. De van verre herkenbare torenspits werd net als de schelpvormige trap toegevoegd in de 18de eeuw. Onder in het gebouw zetelt het toeristenbureau met zeer behulpzame medewerkers. Het perfect symmetrische plein, dat precies 100 bij 100m meet, is omzoomd door huizen met arcades. Een sierraad dat op de werelderfgoedlijst van Unesco staat en wat ik niet wil missen nu we hier in de omgeving zijn. Op deze warme zomerdag krijg je op de terrassen van het marktplein zo de indruk in een zuid Europese stad terecht gekomen te zijn. Exotischer dan hier in het zuidoosten kan Polen niet worden: de Rynek doet denken aan een Spaanse plaza Major.

Ook hier wordt het met pastelkleurig huizen omringde marktplein in vakantiestemming gebracht met een podium en muziekinstalatie op het plein. De mooie panden van de Armeense kooplieden en de woonhuizen met hun arcades en pilasters worden door de feesttent aan het zicht onttrokken.