KRETA

Na een vlucht van een dikke 3 uur zien we de contouren van het eiland onder ons verschijnen en steeds meer vorm krijgen; die verzameling rotsen in de zee omringd door gele stranden, dat is Kreta.

Echt ondergedompeld worden in de Griekse sferen zullen we hier niet meemaken. Kreta is het Griekenland van de toerist. Verwelkomd worden volgens de echte Griekse traditie met de authentieke gastvrijheid is er vandaag de dag helaas niet meer bij.

Gewoonlijk zoeken we juist de uithoeken op die niet in de reisgidsen vermeld staan, maar dit geven we hier bij voorbaat al op.
Jaarlijks arriveren 6 miljoen toeristen op de luchthaven van Iraklion, waarvan wij er nu twee zijn. We zullen nog wel terugkomen in deze hoofdstad van het eiland, hier is namelijk ook het grootste busstation van Kreta, wat de basis is voor de dienstregeling over het hele eiland. KTel zorgt ook hier voor een goede verbinding tussen de grotere steden en toeristische badplaatsen.

Daar gaan we later zeker nog gebruik van maken, nu nemen we een taxi naar ons appartement voor deze week in het vakantieoord Gouves, op zo'n 20km afstand van de luchthaven.

GOUVES 

Onze verblijfsplaats voor deze week ligt aan de toeristische noordkust tussen Iraklion en Chersonissos en vergeleken met deze partymetropool en andere vakantieparadijzen hier is Gouves een rustig badplaatsje. Maar ook hier is het een en al vakantieverblijven, hotels, toeristische taverna's, bars, terrassen en souvenierswinkeltjes. Net als vele andere kustplaatsjes in dit deel van het eiland is Gouves uit zijn voegen gebarsten door het grote aantal toeristische voorzieningen. Die blijven redelijk beperkt tot laagbouw, zodat het vrij gemoedelijk aandoet met een prettige sfeer. Gelukkig geen betonnen kolossen zoals op veel andere bestemmingen met massatoerisme.

Kato Gouves is het nieuwe gedeelte van het plaatsje, ligt aan zee met een lang zandstrand. Het oorspronkelijke dorp ligt wat verder landinwaarts op ongeveer 300 meter hoogte.

Gouves grenst aan de badplaatsen Gournes en Analipsis, deze badplaatsen lopen in elkaar over. In het haventje richting Pelekita dobberen vissersbootjes en kun je met een (veer)boot naar het eiland Dia, wat hier voor de kust ligt. Een herkenningspunt van Kato Gouves is het blauwwitte kerkje van Agios Konstantinos aan de kust. Een plaats om even te ontspannen op een houten bankje en te genieten van de fraaie zonsondergang.

Toch best een leuk vakantieoord en geen slechte uitgangsbasis om uit te waaieren over het 260 km lange en max 60 km brede eiland. Zoals gebruikelijk pakken we ook hier de locale bus en komt onze ware zwerversaard toch weer naar boven op dit toeristische eiland.

Net als zovele plaatsen op de Griekse eilanden en ook op Cyprus, bestaat Gouves uit meerdere delen.  Oude (berg)dorpjes kregen uitbreiding en nieuwbouw aan de kust, waarvan gretig gebruik wordt gemaakt door de vele toeristen. Aan het strand en dus het toeristische deel, is dat Kato ("beneden") Gouves. Het oude deel is het rustige dorpje "Pano" (boven) Gouves. Pano Gouves ligt op de hellingen van de Mt. Ederi, en heeft een prachtig uitzicht. De naam betekent iets als "een holte in de aarde".

In Kato Gouves vind je voornamelijk vakantiegangers die genieten van de prachtige zandstranden, dicht bij alle benodigde voorzieningen in het centrum zoals tal van winkeltjes, restaurants en bars. Ook is er lange boulevard die ’s avonds gezellig verlicht is door sierlijke straatlantaarns. Langs deze boulevard en jachthaven zijn ook talloze tavernes te vinden die uitkijken op het strand.

Er wonen zo'n 625.000 mensen op het eiland, voornamelijk in de grote steden aan de noordkust en aan deze kust tref je vooral in het hoogseizoen nog een veelvoud aan toeristen.

De belangrijkste trekpleisters zijn de stranden. Zand, keien, of grind, het is er allemaal, soms kilometerslang en hier en daar met duinen of steile kliffen. Er zijn partystranden, zoals in Malia en kleine baaien. Stranden vol met parasols, bars en watersportcentra. 

Geen enkel strand is verboden, privéstranden zijn hier nog niet.

Maar waarom enkel luieren op het strand als er vanalles valt te ondernemen en te beleven? Wij zijn er in ieder geval te nieuwsgierig voor. 

Je kunt hier door meer dan 100 ruige kloven wandelen, druipsteengrotten bekijken, door historische stadscentra slenteren en waar je ook komt in de bergdorpen, je vindt er overal kafenia voor je Griekse natje en droogje.

En nergens merk je dat de Grieken te lijden hebben van de crisis. 

In het Folklore museum kun je terug in de tijd naar het oude authentieke Griekenland op Kreta in de jaren tussen 1900 en 1980. De tijd waar ambachten als olijfolie makers en honing makers en vissers nog de belangrijkste bezigheden waren van de inwoners. Er is klederdracht te zien en een inkijkje gegeven in verschillende authentieke voorwerpen die op het land en in huis werden gebruikt. Over deze lang vervlogen tijden wordt door een enthousiaste eilandbewoner vol trots en beleving verteld. 

De regio tussen Iraklion en Ágios Nikólaos in Noordoost- Kreta ten oosten van de hoofdstad is het centrum van het massatoerisme. Uitgestrekt langs de noordkust vind je een aaneenschakeling van uit de voegen barstende toeristenoorden, die de dorpjes overwoekerd hebben met hun hotels, restaurants, bars, reisbureaus en souvenirwinkels. 

De kans dat je op Kreta en zeker in dit deel van het eiland nog bij een echte familietaverna aanschuift waar moeder de vrouw achter de potten en pannen staat is minimaal.

Het is inmiddels vele jaren geleden dat we op dit eiland de traditionele gastvrijheid nog terug vonden in de taverna's waar we na het eten een glaasje ouzo of fruit aangeboden kregen. Op de dag van vandaag wordt op het toeristische Kreta de traditie alleen nog commercieel uitgebuit voor betalende toeristen die een excursie boeken voor de Griekse avond.

ÁGIOS NIKÓLAOS

Ágios Nikólaos is een leuke badplaats aan de toeristische noordoost kust, ten oosten van Iraklion. 

Het stadje is het mooiste rond het groenblauwe binnenmeertje Voulismeni, waarop diverse vissersbootjes dobberen en dat door hoge rotswanden wordt omringd. Het meertje werd tussen 1867 en 1871 via een kanaaltje verbonden met de haven. Er wordt door veel Grieken beweerd dat Voulismeni bodemloos zou zijn (in ieder geval erg diep), er mag ook niet in het meertje gezwommen worden. Wel kan je zitten op een van de vele terrasjes rondom het meertje.

Rond het centrale plein strekt het centrum zich uit met allerlei soorten souvenirwinkels op korte afstand van elkaar, waarbij de aankoop van sieraden en traditionele producten een dominante rol speelt, met natuurlijk enorm veel bars, terrassen, taverna's en alles om de  toeristenmassa te bedienen. Er wordt volop geflaneerd langs het meer en genoten van het mooie uitzicht op de kleurrijke huizen, de bootjes met de heuvels op de achtergrond.

De naam Agios Nikolaos betekent Sint Nikolaas, of Heilige Nikolaas. Dit is de beschermheilige van zeelieden en de naam van het koepelkerkje.

RÉTHIMNON

Rethymnon-stad ligt aan de noordkust van Kreta. De oude stad bestaat uit een wirwar van straten en steegjes, waar gezellige restaurantjes en leuke Griekse winkeltjes te vinden zijn.  Bezienswaardigheden van Rethymnon zijn o.a.: de Venetiaanse haven, het Archeologisch museum, Fortetza, de Rimondi fontein en de Agios Frankiskos kerk.

De oude stad (palia poli) is bijna helemaal gebouwd door de Venetianen. Het is een van de best bewaard gebleven oude steden van Kreta. De stad heeft nog steeds een oude aristocratische verschijning, met de gebouwen uit de 16e eeuw, straatjes met bogen, stenen trapjes, Byzantijnse en Romeinse ruïnes, een kleine Venetiaanse haven en smalle straatjes. In de Venetiaanse Loggia is tegenwoordig het kantoor van het ministerie van cultuur gevestigd.

Een van de grootste en best bewaard gebleven kastelen van heel Kreta bevindt zich in Rethymnon stad: het Fortezza, waarin het archeologisch museum is gehuisvest.

De kleine steegjes zijn de moeite waard om door te lopen, kijk dan vooral naar de balkons.

De oorsprong van de kleine en gezellige Venetiaanse haven van Rethymnon dateert uit het jaar 1300. Later zijn er aanpassingen geweest en dit alles bij elkaar heeft het hedendaagse beeld gecreëerd van deze haven van de Venetianen. Op de pier bij de ingang vanaf zee staat de vuurtoren. Deze Egyptische vuurtoren dateert uit het jaar 1830. In het haventje liggen tientallen vissersboten. De grotere boten en veerboten meren aan de nieuwe grotere haven ten oosten van het pittoreske haventje. Aan de haven vind je terrasjes van Griekse tavernes waar veel visgerechten worden geserveerd. Een gezellige plek voor ontbijt, lunch of diner. Maar goedkoper en vaak ook beter kun je eten in de smalle straatjes net achter de haven richting de Rimondi fontein.

De stad met de stranden, mooie natuur in het achterland en roerige geschiedenis trekt veel bezoekers.

Allerlei veroveraars, zoals de Romeinen, Ottomenen en Italianen drukten hun stempel op de bouwstijl en keuken. 

De invasiemacht van nu is niet uit op veroveringen en zelfverrijking, maar wil vooral leuke selfies maken.

Roussospiti

Roussospiti wordt beschouwd als het "balkon van Rethymno". Het ligt op slechts 9 km van de stad Rethymno. Hier, op de helling van de berg Vrissinas op een hoogte van 300 m, is het uitzicht op de Kretenzische Zee adembenemend. Deze nederzetting werd gebouwd door de Venetianen in de 12e eeuw, zoals gemakkelijk te raden is aan de hand van alle Venetiaanse gebouwen van het dorp (bogen, poorten, fonteinen). Sommigen zeggen dat er in die tijd een rood huis in het dorp werd gebouwd, waaraan het zijn naam te danken kreeg (rood = russo). Maar er is een tweede versie van de naam, die zegt dat een Russische vrouw (Roussa in het Grieks) zich daar vestigde om te herstellen volgens de aanbeveling van haar arts. Ze vond het dorp zo leuk dat ze er een huis bouwde en de rest van haar leven doorbracht. Het belangrijkste kenmerk van het dorp is de 17e-eeuwse Venetiaanse fontein met een kraan in de vorm van een leeuwenkop. Daarnaast herbergt de Tempel van de Maagd Maria indrukwekkende muurschilderingen zoals de Kruisiging. Ongeveer 500 m ten zuiden van het dorp ligt de grot van Lygeri. In de grot bevinden zich stalagmieten en stalactieten met een diameter van 250 m! Deze grot werd gebruikt als "crypte" waar de bewoners hun toevlucht zochten in geval van gevaar. 

Agia Irini klooster

Het nonnenklooster van Agia Irini heeft het uiterlijk van een oude vesting en ligt op een rots aan de voet van de Vrisinas-berg. Het biedt een weids uitzicht over Rethymnon en werd vermoedelijk in de eerste helft van de 14 eeuw gesticht door Byzantijnse asceten die in grotten in de omgeving leefden. Het is hiermee een van de oudste kloosters van Kreta.

Gedurende de Venetiaanse periode en het begin van de Ottomaanse overheersing maakte het klooster een bloeiperiode door. In 1821 kwam hier echter een einde aan door de opstand tegen de Ottomaanse overheersers. Het klooster werd tijdens de onafhankelijkheidsstrijd dermate beschadigd dat de nonnen het klooster verlieten. Een lange periode van verval brak aan.

Op initiatief van de plaatselijke metropoliet begonnen drie nonnen in 1989 met de restauratie van het klooster. Hierbij werd veel aandacht besteed aan de oorspronkelijke ruimtes en zelfs de oude olijfpers en stallen werden met veel respect gerestaureerd. Dit bleef niet onopgemerkt en in 1995 werd het klooster bekroond met de Europa Nostra Award, een Europese prijs voor uitzonderlijke restauratieprojecten.

Tegenwoordig wordt het klooster weer bewoond door nonnen die onder andere prachtig hand- en borduurwerk produceren. De nonnen zijn commercieel gastvrij en staan ons al op te wachten om rond te leiden, maar vooral om aandacht te vragen voor de mogelijkheid om (tegen betaling) een kaarsje op te steken en het souvenirwinkeltje.

Het klooster van Agia Irini van Krousonas ligt op een hoogte van 630 m ten zuiden van Krousonasaan de voet van De berg Psiloritis. Het was een van de rijkste kloosters tijdens de eerste jaren van de Ottomaanse overheersing. De weg naar het klooster verbindt het dorp met het nabijgelegen Speciaal kindercentrum van Sint Spiridon.

De oprichtingsdatum is niet bekend, maar het wordt vermeld in documenten die teruggaan tot de 16e eeuw. In de documenten staat ook dat het klooster tijdens de Venetiaanse periode toebehoorde aan de Mudazzo familie. Er is ook bewijs dat er een school was in het klooster van Agia Irini. Rond de revolutie van 1821 werden de monniken vermoord door de Ottomanen. In 1940 werd begonnen met de wederopbouw en in 1944 keerden de monniken terug. De katholikon is een basiliek met twee schepen, gewijd aan Sint Irene en Maria Hemelvaart. Vandaag de dag is het een nonnenklooster. Bezoekers die graag de rit naar de Klooster van Agia Irini wordt beloond met een prachtig uitzicht over de omgeving. Het klooster ligt aan de oostelijke uitlopers van De berg PsiloritisDit biedt de mogelijkheid voor een overvloed aan excursies in de buurt. In de buurt van het klooster is ook een winkel waar je verschillende religieuze souvenirs kunt kopen.

Myli Kloof

 Het dorp Mili ligt 8 kilometer ten zuidoosten van Rethymnon en behoort tot de gemeente Chromonastiri. Mili betekent letterlijk ‘Molens’. Het oude dorp lag oorspronkelijk in de gelijknamige kloof en bestond uit Ano Mili (Boven Mili) en Kato Mili (Beneden Mili). Deze oude dorpen zijn sinds begin jaren ’70 niet meer bewoonbaar, de inwoners zijn naar de huidige locatie verhuisd en hebben daar het nieuwe dorp gesticht. De oude nederzettingen van Mili in de kloof zijn ondertussen de toeristische attractie in de regio geworden. In dit gebied is veel stromend water en veel groen. De molens zijn destijds hier gebouwd om energie op te wekken met het stromende water. Deze beboste kloof is de thuisbasis van vele zeldzame soorten Kretenzer planten en bloemen. De ingang van de kloof ligt ten zuiden van het dorp Chromonastiri en het einde van de kloof is bij het dorp Xiró Chorió. De vrij gemakkelijke wandeling door de kloof is een aanrader en duurt ongeveer twee uur.  We lopen door de mooie natuur, langs een stromend beekje en behalve de oude molens ook meerdere kapelletjes.

Het is een schaduwrijke route over de uitgezette wandelpaden die afgebakend zijn met hekjes en leuningen. De mooie wandeling is niet zwaar, de kloof zelf is 4,5 kilometer, maar de wandeling kan uitgebreid worden.

We beginnen langs de weg van Rethimnon naar Roussospiti, waarbij de ingang van de wandeling een trap naar beneden loopt. Hier loopt ook een krakkemikkig kabelliftje over de kloof voor de bevoorrading van de taverna even verderop langs de wandelpad. Aan het begin van de wandelpad kun je een stukje naar boven waar nog een oud rotskerkje te zien is.

Het is een heerlijke wandeling, langs het riviertje waar het hele jaar water stroomt, met watervalletjes, fruitbomen en wat moestuintjes, door het verlaten dorpje met vervallen huisjes.

Even verderop komen we weer bij een kerkje met een begraafplaats, een heerlijke rustplaats in de schaduw. De wandelpad loopt verder kriskras door het verlaten dorpje, langs de rivier en aan de andere kant zandsteenformaties.

Voor sommige inwoners van Kreta zijn de toeristische kuststroken alleen maar een randverschijnsel, dat overigens wel goed is voor de economie. Het leven op het platteland is heel anders. Hier leeft nog zo'n 30% van de eilandbevolking van de teelt van olijven, fruit en groente, of van een sinds 2011 steeds lager wordend pensioen.

De Kretenzers zijn trots op hun eiland van zon, zee, strand met daarachter het mooie bergland met toppen van ruim 2000 meter met woeste kloven. Maar misschien nog wel meer omdat ze zich ervan bewust zijn dat ons continent de naam Europa dankt aan dit eiland. 

In de Mythische tijd ontvoerde de Griekse oppergoed Zeus in de gedaante van een stier namelijk de Fenicische prinses Europa naar dit eiland en verwekte hier onder een olijfboom bij haar de eerste Europeaan: Minos. 

Deze Minos stichtte als koning Europa de Minoïsche cultuur met versterkte dorpen en prachtige paleissteden. Na het verdwijnen van deze cultuur is veel daarvan opgegraven en veel van deze vondsten kun je nu bewonderen in Knossos en andere musea.

Van 2010 tot 2018 trof de Griekse economische en financiële crisis ook de Kretenzers zwaar. De belastingen werden niet alleen enorm verhoogd, maar ook direct geïnd. Werkloosheid steeg, lonen, pensioenen en sociale uitkeringen werden verlaagd. 

Na de eerste tekenen van herstel was alle hoop gevestigd op het toerisme, maar toen kwam corona en ook de oorlog in Oekraïne heeft invoed op het herstel. 

En dan zit het er weer op, met een extra nacht en ochtend in een all-in hotel in een buitenwijk van Heraklion, omdat Transavia vertraging had tot de volgende middag. En zo komen we een dagje later dan gepland weer aan in Eindhoven, met een claim voor Transavia.

Alhoewel het een lekker relaxt weekje was waarin we zeker hebben genoten van het lekkere weer en het Griekse eten, was dit deel van Kreta niet bepaald bijzonder te noemen. Uiteraard was dit niet anders dan verwacht, ik heb nu de bevestiging dat deze toeristische fabriek niet echt meer mijn ding is. Als favoriet is Griekenland wel wat plaatsen gezakt, maar ik kan vast in de toekomst toch nog andere leuke en interessante plekken ontdekken in dit land. Zelfs Kreta sluit ik niet helemaal uit als de teleurstelling weer wat vergeten is, maar dan wel de andere kant van het eiland! 
Met de schadevergoeding die we ontvangen voor de vertraging, gaan we het binnenkort toch vast nog eens overdoen in het Griekse land.