In september 2017 ga ik een tweede bezoekje brengen aan Albanië, nu aan het noordelijk deel van het land waar we een wandelingetje gaan maken in de Albanese Alpen.

Een ander doel van het hernieuwde bezoek aan dit land is een boottocht over lake Komani.

Eind 18e eeuw was er een historicus die vond dat deze overbuurman van Italië onbekender was dan de binnenlanden van Afrika. Dat geldt eigenlijk nu ook nog steeds voor velen. Als er één land is dat verborgen juwelen kent, dan is dat Albanië wel. Deze geheimtip willen we graag weer verder gaan ontrafelen.

Wederom vertrek ik dus weer eens naar een land waar nog steeds veel vooroordelen over bestaan. Het is het armste land van Europa en lang ook het meest geïsoleerde. Maffia, bloedwraak, corruptie, armoede, slechte wegen en vreemde rijstijlen. Daarom laten we ons rijden en hopelijk hebben de chauffeurs uit de regio de benodigde ervaring en stuurvaardigheid om de steile haarspeldbochten te bedwingen.

De laatste tien jaar is er veel veranderd: het land is stabiel, open en het toerisme komt op gang. Terecht, want het is een prachtig onontdekt land dat veel te bieden heeft, wat we natuurlijk met eigen ogen willen zien.

We komen bij de Albanese grens over land vanuit Kosovo, de grensformaliteiten zijn snel achter de rug en met een stempel in m'n paspoort zet ik na een goede 6 jaar weer voet op Albanese bodem. Razendnieuwsgierig, want Albanië is een land dat snel veranderd, zijn we onderweg naar het grensplaatsje Bajram Curri. Een stadje wat enig in zijn soort is. Ooit werd het, onder Hoxha, gebouwd als het voorbeeld van een socialistisch-communistische plaats. Met aan het dorpsplein een enorm hotel, natuurlijk een sportterrein, een huis voor de cultuur en een geplaveide straat. De zijstraatjes zijn gewoon van zand en aangestampte klei. Eethuisjes zijn er genoeg en allemaal bieden ze biologisch eten aan. Tegenwoordig zijn er verschillende hotels en er wordt hard aan de weg getimmerd. Net als in zovele plattelandsgebieden in Europa trekken ook hier de locals weg en komen de toeristen. Bajram Curri is als enige grotere plaats in de verre omtrek het uitgangspunt voor veel wandelaars die van hieruit de bergen van de Albanese Alpen in trekken.

Maar voordat wij de bergen in gaan is er nog meer te doen hier in het noorden van Albanië. Voor ons is dit typisch Albanese plaatsje eerst het uitgangspunt naar Fierze, een gehucht aan het Komani-meer. Daar willen we morgen met de ferry een dagtocht maken over het meer door de Komani-Canyon.

Het kunstmatige meer is ontstaan na bouw van een dam - een groot hydro-elektrische project gebouwd in de jaren 1980. De Drin rivier en delen van de Witte Drin en de Zwarte Drin lopen door het reservoir dat tussen Albanië en Kosovo ligt. Het is 70 km lang en heeft een diepte van 128 m. Aan de Albanese kant van het meer zijn er vele ravijnen en een aantal kleine eilandjes. Het reservoir is gevormd als gevolg van de bouw van de Fierza waterkrachtcentrale in 1978.
De Koman Lake Ferry die ooit een belangrijke transportader voor de Noord-Albanezen was transformeert zich langzaam tot een attractie voor lokale toeristen en outdoorliefhebbers.
We hebben er al veel over gelezen en gehoord, de 2 uur durende boottocht wordt omschreven en geroemd als een van de meest indrukwekkende en mooiste boottochten in Europa.

Tussen de locals en de goederen die ze op deze manier reeds jarenlang vervoeren, mengt zich tegenwoordig ook een groeiend aantal avontuurlijke internationale reizigers die de Albanese Alpen komen verkennen.

Volgens de berichtgeving op internet zouden we de ferry van 6:00 uur moeten hebben, maar er blijkt er ook een om 9:00 uur te vertrekken. Dat is een beter tijdstip voor toeristen als wij. Refik heeft ons gisteren vanuit Kosovo een lift gegeven naar Bajram Curri en we hebben hem bereid gevonden om ook de komende dagen onze chauffeur te zijn.

Ons hotel in Bajram Curri is een ideaal uitgangspunt naar zowel het haventje van Fierze, maar ook vanmiddag naar de Valbona vallei. 

Hier op het platteland van Albanië begint het leven vroeg, in de hoofdstraat is het al een drukte van belang en het hele dorp lijkt op de been. De winkeltjes zijn al lang open en we rijden even langs de bakker en de supermarkt om onze picknick voor onderweg bij elkaar te scharrelen.

Het dorpje Fierze ligt in de middle of nowhere en blijkt niet meer dan een verlaten nederzetting aan het meer, maar hier is het haventje waar de boottocht over het meer begint. Wegen zijn er niet in deze wilde en onherbergzame regio, het is deze ferry die de dorpjes Fierze en Komani met elkaar verbindt.

Het is een piepklein haventje in een inham, het meer dat schittert in het eerste zonlicht is nog in diepe slaap.

Even verderop ligt een oude, roestige boot, dit zal toch niet waar zijn? Ik weet dat we geen luxe ferry mogen verwachten, maar dit kan toch niet. Naarmate we dichterbij komen blijkt het een wrak. Eenmaal vlakbij verdwijnt mijn rust, dat is waanzin al die mensen en goederen om me heen straks op dat zielige scheepje, ik zie ons in gedachten al met man en muis vergaan.
Maar even later wordt ons duidelijk gemaakt dat we nog een stukje door moeten rijden, waar voorbij de bocht een wat meer zeewaardige ferry klaar ligt die door het lage water niet in het gebruikelijke haventje kan komen.  

Vertrouwen en nieuwsgierigheid wint het van het enigszins onbehaaglijke gevoel en....dan, meter voor meter, verjaagt de zon ook de ochtendnevel van het meer dat nu plotseling helemaal van diepblauw tot turquoise en lichtgroen kleurt. Dit is geen psychedelische hallucinatie, dat zijn de fantastische najaarskleuren rond het meer. Ik haal even diep adem.
Volgens de Bradt reisgids is dit een van de meest indrukwekkende ferrytrips van Europa en ik begin al gauw te geloven dat ze helemaal gelijk hebben 
 
Een half uur later zitten we op het volle dek, onze medepassagiers zijn een grote club toeristen uit Kosovo die een gezellig dagtochtje maken. Ze zorgen meteen voor een dolle boel met schalen vol eten en snoeiharde muziek zodat horen en zien vergaan. Al gauw staan de tafels vol lekkernijen uit Kosovo en wordt er vrolijk gedanst in de vroege ochtend. Mijn oordoppen hadden hier een goede dienst bewezen, helaas is dit het laatste waar ik aan heb gedacht bij een boottocht als deze. Met deze vorm van vermaak hebben ze het in mijn ogen niet echt begrepen in dit serene landschap. Maar goed, ieder z'n ding.

Aan de andere kant wordt er in razend tempo gefotografeerd. Zodra er aan de voet van een berg een huisje zichtbaar wordt rennen enthousiastelingen naar de reling, om vast te leggen wat eenmaal thuis niet anders kan opleveren dan teleurstelling. Want je nietig voelen in machtige natuur kun je nooit in detail mee naar huis nemen.

Af en toe komt een lokaal bootje ons tegemoet gevaren. Daar lijken de passagiers aan boord te zitten zoals wij in de bus waarmee we dagelijks naar ons werk gaan.

Het is een prachtige dag, maar als het schitterende najaarszonnetje af en toe achter een hoge bergtop verdwijnt wordt het behoorlijk fris op dek.

De boottocht duurt 2 uur, maar zou het tien uur zijn, ik zou het amper merken. Tijd speelt geen rol, horloges, mobieltjes en al die dingen waarmee de mens denkt het leven te veraangenamen zijn hier overbodig.  De ferry nemen levert spectaculaire beelden op van de fjord-achtige omgeving. De weidsheid van het meer, de schitterende bergen om je heen met af en toe een verlaten huisje tegen de steile bergwanden. De stilte, de intense kleur van het water en dan....... de canyon. Adembenemend.

Woorden schieten te kort.
De met bomen omzoomde heuvels maken plaats voor steile kalkstenen kliffen die geleidelijk vernauwen zodat het lijkt alsof het meer verdwijnt en de boot recht op een rots afvaart. Het lijkt even dat de kapitein dronken is of in slaap gevallen, om ons heen kijken mensen angstig naar de richting van de stuurhut
tot de bergwanden plots weer lijken te openen en het meer weer breder wordt.
We kunnen weer opgelucht ademhalen wanneer we op wat echt het allerlaatste moment lijkt, door de bocht tussen twee uit het water oprijzende bergen door glijden.
Door de weerspiegeling in het kraakheldere water lijken die bergen nog veel hoger dan ze al zijn.

De muziek speelt onverminderd keihard door en de Kosovaren hebben het grootste plezier met dansen en eten.

En dan bereiken we de bestemming, tenminste voor een deel van de passagiers. Wij blijven aan boord en gaan de waanzinnig mooie tocht nogmaals in omgekeerde richting maken. 

In het haventje van Komani is het een drukte van belang.

Een onwaarschijnlijke hoeveelheid mensen moet op dat krakkemikkige vaartuig. Het geheel wekt de indruk alsof al die mensen gevlucht zijn uit hun land en de hoogstnodige spullen hebben kunnen meenemen. Oude mannen worden liefdevol aan boord geholpen, jongemannen ondersteunen grootmoeders, een baby gaat van hand tot hand en iedere keer dat je denkt dat de boot echt overvol is verschijnen nieuwe mensen. Er komt geen einde aan de stroom van voertuigen uit de tunnel, maar gemoedelijkheid en behulpzaamheid alom.

Bussen, busjes, huurauto's, campers, backpackers en er is een Braziliaans meisje op de fiets dat vanuit Lissabon in haar eentje Europa doorfietst. Locals verkopen vijgen, kastanjes en fruit aan de uitbundige passagiers. Het lijkt erop dat iedereen nog even wil genieten van deze prachtige najaarsdag voordat over enkele weken de winter invalt en deze omgeving helemaal veranderd in onherbergzaam gebied.
Dat we door een deel van Albanië varen dat als geïsoleerd wordt beschreven wordt nog eens extra duidelijk als ik zie wat er aan boord wordt gebracht: levensmiddelen, platen voor een nieuw dak, slangen, ketels, bierblikken, bedden, planken, wc-papier, stoelen, tafels, televisietoestellen.
Bestemd voor mensen die wonen waar wij het onbewoonbaar noemen en het leven zwaar.

BAJRAM CURRI

DE VALBONA VALLEI

Na alle natuurpracht van het Komani meer, zetten we koers naar een van de meest afgelegen en authentieke berggebieden van Europa: het hart van de Albanese Alpen.

Over de bochtige bergweg vol grote keien zet Refik ons 's middags af in Valbona, een brede vallei die wordt omsloten door besneeuwde rotsreuzen van ruim boven de twee kilometer. Kriskras door de vallei liggen zo'n vijftig boerderijtjes, waarvan de helft in puin ligt. Ooit verlaten door de bewoners, die in het pre-toerismetijdperk het primitieve en loodzware bestaan in de bergen achterlieten voor een baan in de stad. De grootste ruïne is van het staatshotel, dat is gesneuveld tijdens de algehele Albanese anarchie van 1997. In de gerestaureerde en nieuwe woningen worden de toeristen ondergebracht die deze regio met steeds grotere getalen weten te vinden.

De Valbona-pas tussen de gehuchten Valbona en Theth ligt in de streek Bjeshkët e Namuna, 'de Vervloekte Bergen'. Het gebied is onherbergzaam, ongerept en tegenwoordig geliefd bij (natuur)toeristen.

Wie hier in de machtige bergen en geïsoleerde valleien nog overgebleven is verdient de kost in een paar maanden per jaar aan het toerisme. In de Valbona vallei zijn we te gast in een guesthouse, waar we ons weer graag aanpassen bij de lokale sfeer van rust en harmonie. We genieten van het eten dat ons voorgeschoteld word, drinken een glaasje raki en kuieren wat rond.We sjokken over supersteile bergweggetjes en eeuwenoude schapenpaden, door een rivierbedding vol rotsblokken, langs messcherpe kalkrotskolossen, alpenweiden die afgebakend zijn door muurtjes van opgestapelde stenen, koele beekjes met watervalletjes en een dicht loofbos.

De reisgidsen hebben niks teveel gezegd, dit is werkelijk een wonderschone omgeving die in schoonheid en natuurpracht niets onder doet voor de Zwiterse of Oostenrijkse Alpen.
We snappen meteen hoe de Romeinen op val bona, mooie vallei, kwamen en verbazen ons over de complete stilte die hier heerst.

Gelukkig hier geen Kosovaren die menen harde muziek nodig hebben om zich te kunnen vermaken.

Deze wonderschone omgeving had ook een enorme aantrekkingskracht op de Britse schrijfster en reizigster Edith Durham (1863-1944) en is het toneel van de literaire klassieker 'De herberg met het hoefijzer' van A. den Doolaard. Durham beschreef Theth als 'majestueus afgezonderd van de wereld'; veel toeristen zeggen dat de tijd er stilstaat.

De herberg met het hoefijzer is een verhaal dat zich grotendeels afspeelt in de Teth-vallei. Over bloedwraak in de Albanese Alpen.

Het bleek geen sinecure om vervoer te vinden, maar gelukkig vonden wij onze Refik. Of beter gezegd; Refik vond ons in Gjakova voor een lift naar Bajram Curri.

Er rijden wel minibussen die hier furgons worden genoemd, maar er bestaat geen dienstregeling en ze veranderen door gebrek aan de juiste papieren ook nog eens regelmatig hun vertreklocatie. Het is niet alleen de vraag wanneer, maar ook óf er vandaag wel een bus vertrekt en waar vandaan. 

Aangezien onze tijd beperkt is en we niet bezig willen zijn met wachten en zoeken naar busjes is het hier ideaal om een auto tot je beschikking te hebben.
Als geroepen komt Refik op ons pad, bereid om ons te brengen waar we maar willen. Stipt op tijd staat hij steeds klaar en blijkt niet alleen betrouwbaar chauffeur maar ook gids, vertaler en zeer prettige reisgenoot die ons veilig en geduldig overal bracht waar we wilden zijn. Alle mogelijke vooroordelen over Albanezen zijn als sneeuw voor de zon verdwenen, dit is een top kerel.
We worden voorgesteld aan zijn hele familie die in een dorpje bij Bajram Curry in de bergen woont. Hier leven ze nog van enkele koeien, kippen en alles wat het land ze brengt.

De familie is een en al hartelijkheid, we krijgen een ongeloofelijk gastvrije ontvangst en binnen no time staat de hele tafel vol vers gemaakt eten voor ons. 

We reden hobbelend langs diepe afgronden, op stukken puinweg zonder vangrail.

Het licht viel op enkele puntige bergtoppen, daarna bereikten we het groene dal.

Regelmatig is ons gevraagd of we wisten dat Albanië zo mooi was?
En dat kunnen we alleen maar beamen, we zijn weer een fantastische en unieke ervaring rijker.

Dit deel van Europa is zeer zeker de moeite waard, met recht een gouden tip die eigenlijk verborgen zou moeten blijven. 

Only dead fish go with the flow